İnsan Hakları Eylem Planı ve Uygulama Takvimi

Uygulayıcılara yönelik yol haritası özelliği taşıyan İnsan Hakları Eylem Planı, 11 temel ilke, 9 amaç, 50 hedef ve 393 faaliyetten oluşmaktadır. Planın uygulama süreci 2 yıldır.

Temel İlkeler

Devletin tüm kurum ve kuruluşları, faaliyetlerini Anayasa ve tarafı olduğumuz uluslararası sözleşmelerde güvence altına alınan ve aşağıda belirtilen ilkeleri esas alarak yerine getirir. 

  1. İnsan, doğuştan sahip olduğu vazgeçilmez haklarıyla yaşar. Devletin temel amaç ve görevi, bu hakları korumak ve geliştirmektir. 
  2. İnsan onuru, bütün hakların özü olarak hukukun etkin koruması altındadır. 
  3. Dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebepler temelinde hiçbir ayrımcılık söz konusu olmaksızın herkes hukuk önünde eşittir.
  4. Kamu hizmetinin herkese eşit, tarafsız ve dürüst biçimde sunulması, bütün yönetsel faaliyetlerin temel özelliğidir. 
  5. Mevzuat, tereddüt doğurmayacak şekilde açık, net, anlaşılır ve öngörülebilir kurallar içerir, kamu otoriteleri bu kuralları hukuk güvenliği ilkesinden ödün vermeden hayata geçirir.
  6. Sözleşme özgürlüğüne, hukuki güvenlik ilkesi ve kazanılmış hakların korunması prensibine aykırı olarak hiçbir şekilde müdahale edilemez.
  7. Devlet, girişim ve çalışma hürriyetini rekabete dayalı serbest piyasa kuralları ile sosyal devlet ilkesi çerçevesinde korur ve geliştirir. 
  8. Adli ve idari işleyiş; masumiyet karinesi, lekelenmeme hakkı ve ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkelerini koruyan, gözeten ve güçlendiren bir yaklaşımı merkezine alır. 
  9. Hiç kimse eleştirisi veya düşünce açıklaması nedeniyle özgürlüğünden yoksun bırakılamaz. 
  10. Hukuk devleti, hak ve özgürlükler ile adaletin teminatı olarak her alanda tahkim edilir. 
  11. Haklarının ihlal edildiğini iddia eden herkes, etkili kanun yollarına zahmetsiz şekilde erişebilmelidir. Adalete erişim, hak ve özgürlüklere saygının merkezindedir. 

Amaçlar

  1. Daha Güçlü Bir İnsan Hakları Koruma Sistemi: Eylem Planında, hukuk devletinin tüm unsurlarıyla istikrar kazanması için güçlü, erişilebilir ve sonuç almaya elverişli bir insan hakları koruma sisteminin tesisi hedeflenmiştir.
    • İnsan Haklarına Dayalı Hukuk Devleti Anlayışının Güçlendirilmesi
    • İnsan Hakları Kurumlarının Etkinliğinin Artırılması
    • Mağdur Haklarının Korunması 
  2. Yargı Bağımsızlığı ve Adil Yargılanma Hakkının Güçlendirilmesi: Adil yargılanmanın en temel özelliği kararların gerekçesidir. Kişilerin hangi karara ne için muhatap olduğunu bilmesi ve anlaması vazgeçilmez bir esastır.
    • Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığının Güçlendirilmesi
    • Gerekçeli Karar Hakkının Güçlendirilmesi 
    • Masumiyet Karinesinin Uygulanmasına İlişkin Standartların Güçlendirilmesi 
    • Makul Sürede Yargılanma Hakkının Güçlendirilmesi 
    • İddia ve Savunmanın Eşitliği İlkesine İlişkin Standartların Geliştirilmesi 
    • Savunmanın Güçlendirilmesi ve Avukatlık Hizmetlerinde Kalitenin Artırılması 
    • Adalete Erişimin Güçlendirilmesi 
  3. Hukuki Öngörülebilirlik ve Şeffaflık: İdarenin işlemlerine karşı yapılan başvurularda bireylere hızla ve tatmin edici cevap verilmesi, bürokrasinin azaltılması ve idareden kaynaklanan sebeplerle hukuka aykırı olan işlemin maliyetinin kişilere yüklenmemesi gerekmektedir.
    • İdarenin İş ve İşlemlerinde Hukuki Öngörülebilirlik ve Şeffaflığın Güçlendirilmesi
    • Adli Süreçlerde Hukuki Öngörülebilirlik ve Şeffaflığın Güçlendirilmesi 
    • Yargının Etkililiği ve Kalitesinin Artırılması 
    • İhtisas Mahkemelerinin Güçlendirilmesi 
    • Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarının Etkinliğinin Artırılması ve Yaygınlaştırılması 
    • Bilirkişilik Sisteminin Kalitesinin Artırılması ve Öngörülebilirliğinin Sağlanması 
  4. İfade, Örgütlenme ve Din Özgürlüklerinin Korunması ve Geliştirilmesi: Eylem Planı, milletimizin ortak tarihinden, kültür ve medeniyetinden kaynaklanan çeşitliliği ve çoğulculuğu yaşatmak ve geliştirmek noktasındaki kararlılığı da sürdürmektedir.
    • İfade ve Basın Özgürlüğüne İlişkin Standartların Yükseltilmesi 
    • Toplantı ve Örgütlenme Hakkının Güçlendirilmesi 
    • Din ve Vicdan Özgürlüğünün En Geniş Anlamda Sağlanması 
    • Nefret Söylemi ve Ayrımcılıkla Mücadelede Etkinliğin Artırılması 
  5. Kişi Özgürlüğü ve Güvenliğinin Güçlendirilmesi: Eylem Planı, tutuklamanın istisnai bir koruma tedbiri olarak uygulanmasını sağlamaya yönelik faaliyetler öngörmüştür. Bu kapsamda öncelikle, tutuklamada itiraz ve savunma hakkının güçlendirilmesi hedeflenmiştir.
    • Kişi Özgürlüğü ve Güvenliğine İlişkin Standartların Yükseltilmesi 
    • Adli Kontrol Tedbirlerinin Uygulanmasına İlişkin Standartların Yükseltilmesi 
    • Uygulamadan Kaynaklı Aksaklıklar Nedeniyle Kişi Özgürlüğünün Kısıtlanmasının Önlenmesi 
  6. Kişinin Maddi ve Manevi Bütünlüğü ile Özel Hayatının Güvence Altına Alınması: Bireylerin maddi ve manevi varlığı ile onur ve haysiyetini korumak, onların toplum içinde saygın birer yurttaş olarak yaşamlarını sürdürmelerini temin etmek devletin en önemli varlık sebebidir.
    • İşkence ve Kötü Muameleye Sıfır Tolerans Politikasının Titizlikle Uygulanmaya Devam Edilmesi 
    • Soruşturmaların Etkili Bir Şekilde Yürütülmesinin Sağlanması 
    • Aile İçi Şiddet ve Kadına Karşı Şiddetle Mücadelenin Etkinliğinin Artırılması 
    • Adli İşlemler ve Süreçlerde Bireylerin Onur ve Haysiyetleri ile Özel Hayatlarının Korunması 
    • Cezaların İnfazında Bireylerin Onur ve Haysiyetleri ile Özel Hayatlarının Korunması 
    • İnsan Hayatının Korunması Amacıyla Gerekli Tedbirlerin Alınması 
    • Kişisel Verilerin İşlenmesinde Özel Hayatın Korunması 
  7. Mülkiyet Hakkının Daha Etkin Korunması: Eylem Planı, mülkiyet hakkının dokunulmazlığını idareye de hatırlatıcı bir üslupla ele almış bulunmaktadır. Belge, mülkiyet hakkının güçlendirilmesine yönelik siyasi iradeyi arkasına alarak uygulamadan kaynaklanan sorunlara da çözüm önermektedir.
    • Kamulaştırma Uygulamalarından Kaynaklı Mülkiyet Hakkı İhlallerinin Önlenmesi 
    • İcra Takibi ve Yargılama Süreçlerinden Kaynaklı Mülkiyet Hakkı İhlallerinin Önlenmesi 
    • İmar Uygulamalarından Kaynaklı Mülkiyet Hakkı İhlallerinin Önlenmesi 
    • İdari Uygulamalardan Kaynaklı Mülkiyet Hakkı İhlallerinin Önlenmesi 
  8. Kırılgan Kesimlerin Korunması ve Toplumsal Refahın Güçlendirilmesi: İnsan hakları disiplini içerisinde sürekli gelişen bir diğer kavram ise gençlik haklarıdır. Ayrıca sağlıklı ve yaşanabilir çevre, toplum sağlığı ve bilişim gibi alanlarda da insan haklarının korunması ve güçlendirilmesi hedeflenmektedir.
    • Çocukların Fiziksel ve Ruhsal Gelişimlerinin Desteklenmesi 
    • Çocuk Adalet Sistemine Duyarlı İnfaz Uygulamalarının Geliştirilmesi 
    • Gençlerin Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi 
    • Engelli ve Yaşlıların Kamu Hizmetlerine Erişimlerinin Kolaylaştırılması 
    • Uluslararası Koruma ve Geçici Koruma Kapsamındaki Yabancıların Rehabilitasyonu ve Adalete Erişimlerinin Güçlendirilmesi 
    • İnsan Ticaretiyle Etkili Şekilde Mücadele Edilmesi 
    • Sağlıklı ve Yaşanabilir Çevrenin Korunması 
    • Gıda ve Su Güvencesinin Sağlanması 
    • Toplum Sağlığının Korunması ve Sağlık Hizmetlerine Erişimin Kolaylaştırılması 
    • Dijital Ortamda ve Yapay Zekâ Uygulamaları Karşısında İnsan Haklarının Korunması 
  9. İnsan Hakları Konusunda Üst Düzey İdari ve Toplumsal Farkındalık: İnsan hakları alanında farkındalığın üst düzeyde tutulmasıyla, idarede ve toplumda hak ve özgürlüklere ilişkin duyarlılığın sadece kuvvetlenmesi değil, aynı zamanda kalıcı olması amaçlanmaktadır.
    • Kamu Görevlilerinin İnsan Hakları Farkındalığının Artırılması 
    • Hâkim, Savcı ve Avukatların İnsan Hakları Farkındalığının Artırılması 
    • Kamuoyunun İnsan Hakları Farkındalığının Artırılması 
    • İnsan Hakları Eğitiminin Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması 
    • Hukuk Eğitiminin Kalitesinin Artırılması 
    • Uluslararası İnsan Hakları Mekanizmaları ile İşbirliğinin Geliştirilmesi 

Adalet Bakanlığı tarafından yayımlanan ayrıntılı İnsan Hakları Eylem Planı ve Uygulama Takvimine aşağıdan ulaşılabilir.

3042021071917Insan-Haklari-Eylem-Plani-ve-Uygulama-Takvimi